爱华网BolalikÇocukluk童年
OybekAybek沃伊别克
Tor ko‘chada,qo‘shnimizning eski, shaloq eshigi oldida mening chol bobom o‘zo‘rtog‘i-uzun soqolli, yirik juccali, kar quloq mo‘ysafid bilan,nimalar to‘g‘risidadir ezmalanib so‘zlashadi.(Dar sokakta,komşumuzun eski, yıpranmış kapısı önünde benim ihtiyar dedem;arkadaşı-uzun sakallı, iri cüsseli, sağır kulak aksakal- ile, nelerhakkındaysa, gevezelik edip konuşuyorlar.)
【注】tor=dar：狭窄的ko‘cha-da=sokak-ta：街道-位格。土语sokak来自阿语زُقَاق。qo‘shni-miz-ning=komşu-muz-un：邻居-我们的-属格eski=eski：陈旧的shaloq=yıpran-mış：破损的。土语为动词yıpran-“破损”的过去分词作形容词。eshig(<k)-i=kapı-sı：门-单三oldida=önünde：在前面mening=benim：我的chol=ihtiyar：老人。土语源自阿语اِخْتِيَار。bobo-m=dede-m：祖父-我的o‘z=?：自己的。土语未译出，对应的词是kendi。o‘rtog‘(<q)-i=arkadaş-ı：伙伴-他的uzun=uzun：长的soqolli=sakallı：有胡须的yirik=iri：大的juccali=cüsseli：魁梧的kar=sağır：聋的quloq=kulak：耳朵mo‘ysafid=aksakal：老者。mo‘ysafid由波斯语موی“头发”加سفید“白色的”构成；土语则由突厥词ak“白色”加sakal“头发”构成。bilan=ile：和……nima-lar=ne-ler：什么-复数to‘g‘risida-dir=hakkında-ysa：关于-表示不确定。“好像关于……”ezmalan-ib=gevezeliked(<t)-ip：闲聊-副动so‘zlash-a-di=konuş-uyor-lar：交谈-现在时-复三
【译】狭窄的街巷，在邻居家陈旧破败的门口，我的祖父和他朋友—一位长胡子身形魁梧的老者——正拉着家常。
Bobom oriq,kichkina gavdasini devorga suyab cho‘qqaygan; hassasini tizzalariorasiga qadagan.(Dedem zayıf,küçücük gövdesini duvara dayayıp çömelmiş; bastonunu dizleriarasına almış.)
【注】oriq=zayıf：干瘦的。土语源自阿语ضَعِيفkichkina=küçücük：小小的gavda-si-ni=gövde-si-ni：身躯-他的-宾格devor-ga=duvar-a：墙-向格。两者都借用波斯语“دیوار”，借入土语之后语音变化较大，乌语基本保留波斯语发音。suya-b=daya-yıp：把…倚靠-副动词cho‘qqay-gan=çömel-miş：蹲坐-过去时hassa-si-ni=baston-u-nu：拐棍。hassa源自阿语عَصًا；baston源自意大利语bastonetizza-lar-i=diz-ler-i：膝盖-复数-他的orasiga=arasına：之间qada-gan=al-mış：插-过去时
【译】祖父将自己干瘦的小身躯倚靠在墙上蹲坐着，双膝间插着他那根拐棍。
O‘rtog‘i esaqo‘pol, eski sag‘ri kavush kiygan, uzun sertuk oyoqlarini uzatib,oftobga yag‘rinini tutgan holda, yerga yonboshlabo‘tiribdi.(Arkadaşı isekaba, eski çarık giymiş uzun, kıllı ayaklarını uzatıp, güneşesırtını vermış hâlde yere yanlamasına oturmuştu.)
【注】esa=ise：而qo‘pol=kaba：粗糙的sag‘ri kavush=çarık：皮套鞋。kavush源自波斯语کفش。کفش在波斯语中泛指所有的鞋，而乌兹别克语的kavush专指民族传统样式的鞋。kiy-gan=giy-miş：穿-过去时sertuk=kıllı：多毛的oyoq-lar-i-ni=ayak-lar-ı-nı：脚-复数-他的-宾格uzat-ib=uzat-ıp：伸出oftob-ga=güneş-e：太阳-向格。oftob为波斯语افتابyag‘rin-i-ni=sırt-ı-nı：背脊-他的-宾格tut-gan=ver-mış：转向-过去时hol-da=hâl-de：状态-位格yer-ga=yer-e：地-向格yonboshla-b=？侧躺。土耳其语yanlamasına意为“侧面地”，与乌兹别克语对译的话有“yanyatmak”；yon=yan“侧面”。o‘tir-ib-di=otur-muş-tu 坐-过去时-过去时。乌语中动词的-b副动词加助动词o‘tir-表示持续的状态，而土耳其语此处结构和乌兹别克语有别，且otur-不用作助动词。
【译】而他的朋友伸出两条长而多毛的脚，脚上穿着又粗糙又老旧的皮套鞋，背对着太阳，侧躺在地上。
Ko‘chadan ot,arava o‘tmaydi; shovqin suron yo‘q.(Sokaktan at,araba geçmiyor; gürültü, bağrışma yok.)
【注】ot=at：马arava=araba：汽车。均借自阿拉伯语عَرَبَةo‘t-ma-ydi=geç-m-iyor 经过-否定-现在时单三shovqin=gürültü：嘈杂suron=bağrışma：喧哗。土耳其语bağrışma是动词bağrışmak的动名词yo‘q=yok：没有
【译】街道上无车马喧哗。
Siyrako‘tkinchilar albatta qo‘l qovushtirib “Assalom!”debo‘tadilar.(Seyrekçegeçenler de âdet üzere ellerini kavuşturup “Esselâm” diyerekgeçiyorlar.)
【注】siyrak=seyrekçe：零星的o‘tkinchi-lar=geçen-ler：路人-复数albatta=？自然地。土耳其语有对应的elbette，但这里用âdet üzere“习惯地”翻译。土语译文中geçenler后面的de表示加强语气。qo‘l=？：手。土语el-ler-i-ni“手-复数-他的-宾格”qovushtir-ib=kavuştur-up：双手交叉于胸前（穆斯林见长者时的礼节）assalom=esselâm：祝平安。穆斯林见面时的问候语，源自阿语السلامعليكم的简单形式السلام。de-b=？：说-副动词。土耳其语的diyerek由d(e)-+-(y)erek构成，意为“边说着”。o‘t-a-dilar=geç-iyor-lar：走过-现在时-复三
【译】三三两两的路人都习惯性地边走边向他们打招呼道“平安”。
Chollardan biriyoki ikkovi birdan javob beradi: “Vaalaykum…”(İhtiyarlardan bir veya ikisi birden cevap veriyor:“Vealeykum…”)
【注】biri yoki ikkovibir-dan= bir veya ikisi bir-den：一个或两个-从格javob ber-a-di=cevap ver-iyor：回答-现在时-单三vaalaykum=vealeykum：对assalom/esselâm的回语，阿语作وعليكم。
【译】两位老人中至少有一位会说：“也祝你平安”。
Men chollarningatrofida aylanaman.(Benihtiyarların etrafında dönüyorum.)
【注】men=ben：我atrof-i-da=etraf-ı-nda：周围-他们的-位格。均借自阿拉伯语اطراف。aylan-a-man=dön-üyor-um：围绕-现在时-单一
【译】我就围着这些老人转。
Dam bobomning,dam o‘rtg‘ining govronday uzun hassasini “ot” qilib minaman,to‘proqda hassalar chizgan izga qiziqib qarayman.(Kâh dedemin,kâh arkadaşının sopa gibi uzun bastonunu “at” yapıp biniyorum,toprakta bastonların çizdiği ize meraklabakıyorum.)
【注】dam…dam…=kâh…kâh…：有时。两者都出自波斯语，dam源自دم，kâh源自گاه。govron-day= sopagibi：像赶牲畜的棍子。govron借自波斯语گاوران，-day后缀意为“像…”，意同土耳其语后置词gibi“像”。qil-ib=yap-ıp：当做-副动词min-a-man=bin-iyor-um：骑-现在时-单一to‘proq-da=toprak-ta：土地-位格chiz-gan=？：划出-过去形动词。土语çizdiği由çiz-“划”+-diğ(<k)-+-i构成，意为“（某某）划出的”iz-ga=iz-e：痕迹-向格qiziqibqara-y-man= meraklabak-ıyor-um：惊奇地看-现在时-单一。乌语的qiziqib为动词qiziq-“惊异于”的副动词。
【译】我有时拿祖父的，有时拿他那位朋友的拐棍当马骑，之后，惊奇地看着拐棍在泥地上划出的痕迹。
Keyin bu quruqtayoqlarni taraqlatib uloqtiraman.(Sonra bukuru sopaları ‘tırrak’ diye fırlatıyorum.)
【注】keyin=sonra：之后bu=bu：这quruq=kuru：干的tayoq-lar-ni=sopa-lar-ı：拐棍-复数-宾格taraqlat-ib=？：(碰撞)发出声响-副动词。uloqtir-a-man=？：来回抛掷-现在时-单一。土语并没有按照乌语直译，而用‘tırrak’ diyefırlatıyorum“抛掷发出‘啪啪’声”来表现。
【译】后来，这两根干柴棍被我抛来抛去发出啪啪的响声
Bobom o‘siqqoshlari tagida yashiringan ko‘zlarini yolg‘ondaka olaytirib,ko‘rsatkich barmog‘i bilan po‘pisa qiladi, hassalarni tixirlikbilan egalariga qaytaraman.(Dedem gürkaşları altında gizlenmiş gözlerini yalanda dikip işaret parmağıile tehdit ediyor; bastonlarını nazlanarak sahiplerine gerigetiyorum.)
【注】o‘siqqosh-lar-i= gür kaş-lar-ı：浓眉-复数-他的tagida=altında：底下yashirin-gan=gizlen-miş：躲藏-形动词ko‘z-lar-i-ni=göz-ler-i-ni：眼睛-复数-他的-宾格yolg‘ondaka=yalandan：假装地olaytir-ib=dik-ip：（眼）瞪着-副动词ko‘rsatkichbarmog‘(<q)-i bilan= işaretparmağ(<k)-ı ile：用手指着po‘pisaqil-a-di= tehdit ed(<t)-iyor：威胁-现在时-单三tixirlik bilan=nazlanarak：乖乖地ega-lar-i-ga=sahip-ler-i-ne：主人-复数-他们的-向格qaytar-a-man=geri get-iyoru-m：归还-现在时-单一
【译】我祖父那藏在浓眉下的眼睛半怒地瞪着我，还用手指着吓唬我，我只好乖乖地把拐棍还给它们的主人。
Keyin bobomningtizzasini quchoqlayman, bir tutam soqolini ushlayman, og‘ziniochishga qistab, tishlarini qidiraman.(Sonradedemin dizini kucaklıyorum, bir tutam sakalını avuçluyorum, ağzınıaçması için zorlayıp dişlerini arıyorum.)
【注】quchoqla-y-man=kucakl-ıyor-um：抱住-现在时-单一bir=bir：一tutam=tutam：一撮ushla-y-man=avuçl-uyor-um：用手抓-现在时-单一og‘z(<og‘iz)-i-ni=ağz(ağız)-ı-nı：嘴-他的-宾格och-ish-ga=？：张开-动名词-向格。土语açmasıiçin由aç-的动名词açma加-sı“他的”再加后置词için“为了”构成。qista-b=zorla-yıp：迫使-副动词tish-lar-i-ni=diş-ler-i-ni：牙齿-复数-他的-宾格qidir-a-man=ar-ıyor-um：寻找-现在时-单三
【译】我抱住祖父的膝盖，抓住他的胡须逼他张口，然后找他嘴里的牙齿。
